Όμορφα μέρη του πολέμου : «τετράδια» από το Θουκυδίδη

Ο Θουκυδίδης ο Ολόρου, Αθηναίος ιστορικός και στρατηγός, «ξυνέγραψε τον πόλεμο Πελοποννησίων και Αθηναίων», «κτήμα ες αιεί», δώρο αιώνιο προς όλους τους ανθρώπους της γης. Αυτό το κατόρθωσε για δύο κυρίως λόγους:
Πρώτο, επειδή αναφέρει από την αρχή τα πραγματικά αίτια του πολέμου: η αληθινή αιτία του πολέμου ήταν ο φόβος των Λακεδαιμονίων από την αυξανόμενη δύναμη των Αθηναίων και επειδή αναζητεί διαρκώς την αλήθεια των γεγονότων, των λόγων και των πράξεων των ανθρώπων, την οποία, όταν τη βρίσκει, δεν την κρατάει για τον εαυτό του, δεν την αποκρύπτει, αλλά τη διαδίδει σε όλους τους πολίτες του κόσμου.
Δεύτερο, επειδή είναι αντικειμενικός, «η κορυφαία μεγαλοφυΐα της αντικειμενικότητας». Ο Θουκυδίδης, μολονότι είναι Αθηναίος, δε συγκαλύπτει τα τραγικά λάθη και τα εγκλήματα των συμπολιτών του, τους κατηγορεί και τους μαστιγώνει αλύπητα. Χτυπά σκληρά τους ηγέτες για την αλαζονεία και την έπαρσή τους και τους χρησμολόγους και τους μάντεις που παρασύρουν με τον προσποιητό λόγο τους το ευμετάβολο πλήθος σε αναίσχυντες αντιδημοκρατικές πράξεις.
Εκτός από αυτές τις σπουδαίες αρετές του ιστορικού, ένας άριστος μελετητής όχι μόνο αναγνώστης του έργου του α) ανακαλύπτει τη σαφήνεια του λόγου του, την καθαρότητα της σκέψης του, τη μοναδική λεπτομερή περιγραφή των συγκρούσεων στην ξηρά και τη θάλασσα β) διαπιστώνει το συναρπαστικό λόγο ανάπτυξης των δημηγοριών του και τις λεκτικές πολιτικές μάχες των γενικών συνελεύσεων γ) περιγράφει, «ζωγραφίζει» το χαρακτήρα, τη συμπεριφορά, το ήθος των ηγετών των τριών πόλεων (Αθήνας, Σπάρτης, Συρακουσών) δ) παρουσιάζει με θαυμαστό τρόπο τις αρετές του αθηναϊκού πολιτεύματος, αλλά και καταγράφει τα μεγάλα εγκλήματα και τη διαβρωτική διαφθορά των δύο μεγάλων πολιτικών παρατάξεων, δημοκρατικών και ολιγαρχικών, τα οποία φανερώνουν ότι ο πόλεμος είναι βίαιος δάσκαλος του ανθρώπου.
Δικαιολογημένα λοιπόν η Ιστορία του Θουκυδίδη παραμένει ένα αιώνιο μάθημα για όλους τους πολίτες, πιο πολύ για τους ηγέτες των χωρών, ένα μάθημα γνώσης του παρελθόντος, για να μπορέσουμε ίσως να δημιουργήσουμε ένα μέλλον ανθρώπινο, ειρηνικό. (Σταυριανός Αγοραστός, από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)